ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးမောင်မောင်အုန်း ၏ ဘာလီ ခရီးစဉ် (အာရှမီဒီယာထိပ်သီး အစည်းအဝေး ရလာဒ်)

ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးမောင်မောင်အုန်းသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဘာလီ၌ကျင်းပမည့် (၁၈) ကြိမ်မြောက် အာရှမီဒီယာထိပ်သီး အစည်းအဝေး (18th Asia Media Summit) သို့ တက်ရောက်ရန် ၂၂-၅-၂၀၂၃ ရက်နေ့နံနက်ပိုင်းတွင် ရန်ကုန်မြို့မှ လေကြောင်းခရီးဖြင့် ထွက်ခွာသွားခဲ့ပါတယ်။ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးနဲ့ အတူ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးရဲနိုင်၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးဇေယျာ၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးဟန်ဝင်းအောင်၊ မြန်မာနိုင်ငံ သတင်းမီဒီယာကောင်စီ အဖွဲ့ဝင် ဦးအေးချမ်းတို့လည်း အစည်းအဝေး တက်ရောက်ရန် လိုက်ပါသွားခဲ့ကြပါတယ်။

အာရှမီဒီယာထိပ်သီး အစည်းအဝေးကို UNESCO, ITU, UNDP တို့၏ ကြီးကြပ်ပံ့ပိုးမှုဖြင့် ၁၉၇၇ ခုနှစ်က စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည့် နိုင်ငံတကာရုပ်သံနှင့် လုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးရေးဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းကြီးဖြစ်သော “အာရှ-ပစိဖိတ်ရုပ်သံ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအဖွဲ့အစည်း (Asia- Pacific Institute For Broadcasting Development – AIBD) က မျက်မှောက်ခေတ် နိုင်ငံတည်ဆောက်ရေးနှင့် နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် ရုပ်သံမီဒီယာများ၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့် စွမ်းဆောင်ရည်များ တိုးမြှင့်စေရေး၊ ပြည်တွင်းနှင့် ဒေသတွင်းရှိ ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊ ဒေသတွင်း နိုင်ငံများအကြား ယဉ်ကျေးမှု အစဉ်အလာနှင့် ဓလေ့ထုံးစံများ ထိန်းသိမ်းကာကွယ် စောင့်ရှောက်ရေး၊ ကျွမ်းကျင်မှုပိုင်းနှင့် ကျင့်ဝတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ စံသတ်မှတ်ချက်များကို လိုက်နာဆောင်ရွက်ရေး၊ ပြည်သူအကျိုးပြု ရုပ်သံလွှင့်မီဒီယာများ၏ အခန်းကဏ္ဍအား မြှင့်တင်ကာကွယ်ရေး၊ လူမှုကွန်ရက် မီဒီယာများအနေဖြင့် မီဒီယာရေရှည် ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများတွင် စနစ်တကျ အထောက်အကူပြု ပါဝင်လာနိုင်ရေး၊ နိုင်ငံတကာမှ ရေဒီယိုနှင့် ရုပ်မြင်သံကြားဌာနများနှင့် ရုပ်သံလွှင့်လုပ်ငန်း အဖွဲ့အစည်းများမှ ကျွမ်းကျင်သူများ၊ အရာရှိများ၊ မန်နေဂျာများနှင့် အာရှမီဒီယာထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲတွင် စုပေါင်းဆွေးနွေးအဖြေရှာရေး ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် နှစ်စဉ်စီစဉ်ကျင်းပခဲ့တဲ့ အစည်းအဝေးဖြစ်ပါတယ်။  

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဘာလီကျွန်းမှာ ကျင်းပတဲ့ (၁၈) ကြိမ်မြောက် အာရှမီဒီယာထိပ်သီး အစည်းအဝေး (18th Asia Media Summit) ခရီးစဉ်ဟာ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအစိုးရလက်ထက် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးမောင်မောင်အုန်း ရဲ့ ပထမဆုံး ပြည်ပခရီးစဉ်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကာလဟာ သမရိုးကျ အခြေအနေမျိုးမှာ တာဝန်ယူရတာမျိုးမဟုတ်ပါဘူး။ အဖျက်အမှောင့်မျိုးစုံကြားမှာ အခက်အခဲအမျိုးမျိုးကို ကျော်လွှားပြီး တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ကြရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်က စပြီး ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးအသီးသီးမှာ တာဝန်တွေ ပိုတယ်လို့ ဆိုရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဝန်ကြီးဌာနတစ်ခုကို တာဝန်ယူရပြီဆိုရင်ပဲ ဌာနအတွင်းမှာ ပြည်ပြေး ဝရမ်းပြေးတွေရဲ့ လုပ်ကြံဖန်တီးလှုံ့ဆော်မှုတွေကြောင့် CDM ပြဿနာတွေကို အရင်ဆုံးကိုင်တွယ်ရပါတယ်။ ပြီးတဲ့ အခါမှာ ဌာနနဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတွေကြားထဲက အကွဲအပြဲအခြေအနေတွေကို စည်းရုံးရေးလုပ်ဆောင်ရပါတယ်။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအစိုးရ တစ်နှစ်ပြည့်ကာလမှာ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနကို ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးမောင်မောင်အုန်း လွှဲပြောင်းတာဝန်ယူပြီးချိန်မှာ ပြည်တွင်း ပြည်ပ မီဒီယာတွေနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ပါတယ်။ ဝန်ကြီးအနေနဲ့ နိုင်ငံတော်တာဝန်များကို တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့ အခြေအနေ၊ အမျိုးသားရေးအန္တရာယ်များကို ပညာသားပါပါ ကျော်လွှားဖြတ်သန်းခဲ့ရတဲ့အခြေအနေ၊ မီဒီယာများအနေနဲ့ အစိုးရအတွက် ရပ်တည်ပေးဖို့ မလိုဘဲ ပြည်သူများထံ သတင်းမှန်များ ဖြန့်ဝေပေးဖို့ကိုသာ အလေးထားပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန နဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ ရုပ်ရှင်၊ သဘင်၊ ဂီတနယ်ပယ်စုံက ပုဂ္ဂိုလ်များကိုလည်း တွေ့ဆုံဆွေးနွေး၊ လိုအပ်နေတဲ့ အခန်းကဏ္ဍတွေကို ကူညီပံ့ပိုးဖြည်းဆည်းပေးရင်း ပြန်လည်စုစည်းပေးနိုင်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုရမှာဖြစ်ပါတယ်။ အနုပညာနယ်ပယ်က လက်ရှိနိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအစိုးရ တာဝန်ယူဆောင်ရွက်နေတဲ့ အခြေအနေအပေါ်မှာ စိတ်ခံစားချက်ကို ရှေ့တန်းတင်ပြီး CDM လှုံ့ဆော်သူတွေ၊ ဆူပူအကြမ်းဖက်လှုံ့ဆော်သူတွေ အပေါ်မှာလည်း နားလည်မှုလွဲမှားတဲ့ သဘောမျိုးမျှသာ ရင်ဝယ်ပိုက်ပြီး ကျောသားရင်သားမခွဲခြားဘဲ အားလုံး (အားလုံး)ကို နွေးထွေးစွာ ဆက်ဆံခဲ့တယ်။ ၂၀၂၂-၂၀၂၃ အကယ်ဒမီပေးပွဲကြီးမှာ မြင်တွေ့ရတဲ့ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးရဲ့ ပုံရိပ်တွေက အနုပညာရှင်တွေရဲ့ ရင်ထဲမှာ ဘာတွေပဲ အဖုအထစ်တွေ ရှိနေပါစေ အားလုံးအတွက် အကောင်းဆုံးဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ ပီတိအပြုံးတွေနဲ့ သားဆိုး သမီးဆိုးတွေအပေါ်မှာ ပိုပြီးအချစ်ပိုတဲ့ ဖခင်တစ်ယောက်ရဲ့ အပြုအမူမျိုးနဲ့ ဆောင်ရွက်သွားတာကိုလည်း မြင်တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ ပြည်တွင်းရေးပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းနေတဲ့ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး အနေနဲ့ အင်ဒိုနီးရှား ဘာလီကျွန်းခရီးစဉ်ဟာ ဒီကာလမှာ ပထမဆုံး ပြည်ပခရီးစဉ်ပဲ ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။

(၁၈) ကြိမ်မြောက် အာရှမီဒီယာထိပ်သီး အစည်းအဝေးကိုတော့ မေ ၂၃ ရက်မှ ၂၅ ရက်အထိကျင်းပခဲ့ကြပါတယ်။ “အာရှ-ပစိဖိတ်ရုပ်သံ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအဖွဲ့အစည်း (Asia- Pacific Institute For Broadcasting Development – AIBD) မှာ မြန်မာနိုင်ငံ အပါအဝင် တင်းပြည့် အဖွဲ့ဝင်ပေါင်း ၂၆ နိုင်ငံမှ MRTV အပါအဝင် ရုပ်သံ လွှင့် အဖွဲ့အစည်း ၄၃ ဖွဲ့ရှိပြီး တွဲဖက်ရုပ်သံလွှင့် အဖွဲ့ဝင်ပေါင်း ၅၀ ရှိပါတယ်။ စုစုပေါင်း နိုင်ငံနှင့် ဒေသပေါင်း ၄၆ ခုမှ ရုပ်သံလွှင့်အဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၉၃ ခု အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ပါဝင်လျက်ရှိပြီး အာရှ-ပစိဖိတ်၊ ဥရောပ၊ အာဖရိက၊ အာရပ်နိုင်ငံများ၊ မြောက်အမေရိက နိုင်ငံများမှ ရုပ်သံလွှင့်အဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၅၀ ကျော်ဖြင့် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေး ထူထောင်ထားရှိပြီး အစည်းအဝေးတွင် AIBD ၏ တစ်နှစ်တာ Activites & Projects များကို သုံးသပ်ဆွေးနွေးခြင်း၊ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအလိုက် အဆိုပါ မီဒီယာဖွံ့ဖြိုးရေး ဆိုင်ရာလုပ်ငန်းများ လိုအပ်ချက်များကို တင်ပြဆွေးနွေးခြင်းနှင့် နောင်တစ်နှစ်တွင် ဆောင်ရွက်မည့် သင်တန်းနှင့် Projects များနှင့် လုပ်ငန်းစဉ်များကို ဆွေးနွေးအတည်ပြုခြင်းများ ဆောင်ရွက်ကြခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

၂၃-၅-၂၀၂၃ ရက်နေ့ 18th Asia Media Summit ဖွင့်ပွဲအခမ်းအနားမှာ အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတနိုင်ငံ ဒုတိယသမ္မတ မာရွတ်အမင် (H.E K.H Ma’ Ruf Amin) ၊ အာရှ-ပစိဖိတ် ရုပ်သံလွှင့်လုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် ရေးဗဟိုဌာန (Asia-Pacific Institute for Broadcasting Development -AIBD) ညွှန်ကြားရေးမှူး Ms.Philomena Gnanapragasam ၊ အင်ဒိုနီးရှားရုပ်မြင်သံကြားနှင့် အသံလွှင့်ဌာန (TVRI) Presi-dent Director Mr. Iman Brotoseno ၊ ကုလသမဂ္ဂ အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသဆိုင်ရာ စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေးကော်မရှင် (UNE-SCAP) အမှုဆောင်အတွင်းရေးမှူးနှင့် ကုလသမဂ္ဂ လက်ထောက်အတွင်းရေးမှူးချုပ် H.E Armida Salsiah Alisjahbana၊ အာဆီယံအတွင်းရေးမှူးချုပ် H.E Dr. Kao Kim Hourn နှင့် AIBD ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ Razal Giovanni Aportadera Jr. တို့က နှုတ်ခွန်းဆက်စကားပြောကြားခဲ့ကြပါတယ်။

ထိပ်သီးညီလာခံ၏ ဝန်ကြီးအဆင့်ဆွေးနွေးပွဲကို ကိုဗစ်-၁၉ အလွန် စီးပွားရေး ပြန်လည်ထူထောင်ရာ၌ မီဒီယာ၏အခန်းကဏ္ဍ (Role of Media in Economic Recovery) ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ကျင်းပရာ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးမောင်မောင်အုန်း၊ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနဝန်ကြီး H.E Dr. Kheiu Kanharith ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ပြန်ကြားရေးနှင့် ရုပ်သံလွှင့်ဝန်ကြီးဌာနဝန်ကြီး H.E Dr. Hasan Mahmud ၊ ဆာမိုအာနိုင်ငံ ဆက်သွယ်ရေး၊ ပြန်ကြားရေးနှင့် နည်းပညာဝန်ကြီးဌာနဝန်ကြီး H.E Toelupe Poumulinuku Onesemo နှင့ ဖီဂျီသမ္မတနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး ဒုတိယဝန်ကြီး H.E Sakiusa Tubuna တို့က ဦးဆောင်ဆွေးနွေးသူများအဖြစ် တက်ရောက်ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။

ဆွေးနွေးပွဲတွင် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးက မြန်မာနိုင်ငံတွင် Vaccination Management Information System ကိုရေးဆွဲပြီး ပြည်သူများ၏ ကာကွယ်ဆေးထိုးမှတ်တမ်းပြုစု၍ စနစ်တကျဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့အခြေအနေ၊ ကိုဗစ်−၁၉ရောဂါ ကာကွယ်ဆေးထိုးလုပ်ငန်း စီမံခန့်ခွဲမှု သတင်းအချက်အလက်စနစ်ဖြင့် ရောဂါကို ထိန်းချုပ်ကာကွယ်ခြင်း၊ အသိပညာပေးလုပ်ငန်းများကို အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့အခြေအနေ၊ ကိုဗစ်−၁၉ ရောဂါကြောင့် ထိခိုက်ခဲ့ရသော အသေးစားနှင့် အလတ်စား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ အမြန်ပြန်လည် လည်ပတ်နိုင်ရေးအတွက် သီးခြားရန်ပုံငွေထူထောင်၍ အတိုးနှုန်းသက်သာစွာဖြင့် ချေးငွေများစိစစ်ထုတ်ချေးပေးခဲ့ပြီး ယင်းသို့ ထောက်ပံ့မှုအခြေအနေများကို အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ အများပြည်သူထံသို့ ပြန်ကြားထုတ်လွှင့်ပေးခဲ့တဲ့အခြေအနေတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဆွေးနွေးပြောကြားခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။

အထူးသဖြင့် ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကြောင့် စီးပွားရေးထိခိုက်မှုများပြန်လည် ကုစားနိုင်ရေးအတွက် ရုပ်ရှင်၊ ဂီတ၊ သဘင်၊ စာနယ်ဇင်းနှင့် မီဒီယာကဏ္ဍမှ ထိခိုက်မှုအများဆုံးဖြစ်ခဲ့သည့် လုပ်ငန်းများအတွက် ကိုဗစ်-၁၉ ရန်ပုံငွေမှ ချေးငွေများ အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ထုတ်ချေး ခဲ့ပါကြောင်း၊ ကိုဗစ်−၁၉ ရောဂါကြောင့် ပြိုလဲခဲ့ရသည့် ပုဂ္ဂလိကမီဒီယာများ ပြန်လည်ဦးမော့လာစေရေးအတွက် လိုအပ်သည်များ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနတွင် မီဒီယာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဦးစီးဌာန အသစ်ကို မကြာမီက ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါကြောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကိုဗစ်ရောဂါကို အတိုင်းအတာ တစ်ခုအထိ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ခဲ့ပြီး စီးပွားရေး ပြန်လည်နိုးထစေရေးကနဦး အစီအစဉ်များကိုလည်း စတင်ဆောင်ရွက် နေပါကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် ပြည်သူလူထု စိတ်ဝင်စားမှုများသည့် ရုပ်ရှင်အကယ်ဒမီ ထူးချွန်ဆုချီးမြှင့်ပွဲကဲ့သို့ နိုင်ငံတော်အဆင့် အခမ်းအနားများကို အခက်အခဲများကြားမှ ကိုဗစ်-၁၉ မတိုင်မီ ကာလများကကဲ့သို့ စည်စည်ကားကား၊ အောင်အောင်မြင်မြင်၊ ပျော်ပျော်ရွှင်ရွှင် ဖြစ်အောင် တာဝန်ယူစီစဉ်ကျင်းပနိုင်ခဲ့ပါကြောင်း၊ ပြီးခဲ့သည့် မေ ၁၄ ရက် တွင် အလွန့်အလွန်အားကောင်းသည့် ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း (Severe Cyclonic Storm) “မိုခါ” (MOCHA)သည် မြန်မာနိုင်ငံ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းဒေသ၊ စစ်တွေမြို့ အနီးမှ အမြင့်ဆုံးလေတိုက်နှုန်း တစ်နာရီလျှင် ၁၃၅ မိုင်နှုန်းဖြင့် ဖြတ်ကျော် ဝင်ရောက်တိုက်ခတ်ခဲ့ပါကြောင်း၊ အဆိုပါ မုန်တိုင်းဝင်ရောက်နိုင်ခြေရှိမှုကို ကြိုတင် တွက်ချက်သိရှိနိုင်ခဲ့ခြင်း၊ ထိခိုက်မှု အနည်းဆုံးဖြင့် မုန်တိုင်းအန္တရာယ်ကို အောင်မြင်စွာ ကျော်လွှားနိုင်ရန်အတွက် အစီအမံများဖြင့် ကြိုတင်ပြင်ဆင် ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ခြင်း၊ နိုင်ငံပိုင်နှင့် ပုဂ္ဂလိကမီဒီယာများ၏ ထိရောက်သည့် အသိပညာပေးမှုများကို အချိန်မီထုတ်ပြန် ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ခြင်းတို့ကြောင့် လူပေါင်းများစွာ၏ အသက်အန္တရာယ်များစွာကို ကယ်တင်နိုင်ခဲ့ပါကြောင်းနှင့် သတင်းမီဒီယာကဏ္ဍ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများတွင် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို တက်တက်ကြွကြွဖြင့် ဆက်လက်ဆောင်ရွက်သွား မည်ဖြစ်ကြောင်း ဆွေးနွေးပြောကြားခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။

လက်ရှိတွေ့ကြုံခံစားခဲ့ရတဲ့ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း (Severe Cyclonic Storm) “မိုခါ” (MOCHA)တိုက်ခိုက်မှုနဲ့ သေဆုံးမှု အနည်းဆုံးဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ခြင်းဟာ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးမောင်မောင်အုန်း ပြောခဲ့သလိုပါပဲ မီဒီယာကဏ္ဍက ကြိုတင်အသိပညာပေး၊ ကြိုတင်ရွှေ့ပြောင်း လုပ်နိုင်ခဲ့ခြင်းကြောင့်သာ ထိခိုက်မှုအနည်းဆုံး ဖြစ်ခဲ့တာပါ။ သတင်းသမားပြောတဲ့ သတင်းစကား အစီအစဉ်မှာလည်း ကျွန်တော်တို့တွေအနေနဲ့ ဒီကိစ္စကို ဆွေးနွေးပြောဆိုဖြစ်ပါတယ်။ နာဂစ်အလွန် ၁၅နှစ်ကျော် အကြာမှာ မိုခါမုန်းတိုင်းဒဏ်ကို ခံခဲ့ရတာဖြစ်ပါတယ်။ နာဂစ် နဲ့ မိုခါ ရဲ့ လေတိုက်နှုန်းပြင်းအားဟာ မျှခြေလောက်မှာ ရှိပေမယ့် နာဂစ်တိုက်ခတ်ခဲ့တဲ့အချိန်မှာ ကြိုတင်အသိပညာပေး ဆောင်ရွက်မှုအားနည်းတယ်။ အထူးအားဖြင့် မီဒီယာကဏ္ဍက ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မလုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့တဲ့အတွက်ကြောင့် ထိခိုက်သေဆုံးမှု အဆိုးဆုံးအခြေအနေ ဖြစ်ခဲ့တာကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ရင် ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ကြုံတွေ့လိုက်ရတဲ့ မိုခါမှာ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများပြားခဲ့ပေမယ့် ထိခိုက်သေဆုံးမှု အနည်းဆုံးဖြစ်အောင် ကြိုတင်အသိပညာပေး လုပ်ငန်းတွေကို ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ လူမှုဝန်ထမ်းကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေးဝန်ကြီးဌာနတို့က လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်ခဲ့ပြီး မုန်းတိုင်း ဝင်ရောက်မလာမီမှာ တပ်မတော်၊ ရဲတပ်ဖွဲ့၊ မီးသတ်တပ်ဖွဲ့၊ အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာန တို့က ဘေးလွတ်ရာကို ကြိုတင်ပြောင်းရွှေ့ ပေးနိုင်ခဲ့တဲ့ အခြေအနေဟာ ပြည်သူတွေရဲ့ အသက်ပေါင်းများစွာကို ကာကွယ်နိုင်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

(၁၈)ကြိမ်မြောက် အာရှမီဒီယာထိပ်သီး ညီလာခံ (18th Asia Media Summit) ဒုတိယနေ့အစီအစဉ်ကို (၂၄-၅-၂၀၂၃) ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဒန်ပါဆာမြို့(ဘာလီ)ရှိ Grand Hyatt Hotel မှ Ballroom ၌ ဆက်လက်ကျင်းပရာ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးမောင်မောင်အုန်း ဦးဆောင်သည့် မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ဆက်လက်တက်ရောက်ပြီး ပါဝင်ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။

(၁၈) ကြိမ်မြောက် အာရှမီဒီယာထိပ်သီးညီလာခံကို “စီးပွားရေးရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲမှုကို ပံ့ပိုးမြှင့်တင်ပေးသည့်မီဒီယာ” (Media Enhancing Economic Sustainability) ခေါင်းစဉ်နှင့် စပ်လျဉ်းသည့် အကြောင်းအရာများဖြစ်သော မီဒီယာဂေဟစနစ် ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲ စေရေး ဖန်တီးပုံဖော်ခြင်း (Creating a Sustainable Media Ecosystem)၊ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးပြန်လည်ထူထောင်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများကို အားဖြည့်မြှင့်တင်ပေးလျက်ရှိသည့် မီဒီယာ (Media Amplifying Global Economic Recovery Efforts)၊ လူငယ်အထူးအစီအစဉ်ဖြစ်သည့် သက်ဝင်လှုပ်ရှားလာသည့် မီဒီယာ (Youth Spe-cial Session : Getting Media Active)၊ A.I နည်းပညာနှင့် မီဒီယာ၏အနာဂတ် (Talking about A.I - Future of Media) နှင့် ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ရန်အကြံပြုချက်များ (CEO Table Talk - The Next Step Forward) စသည့် ခေါင်းစဉ်များဖြင့်ကျင်းပရာ ကျွမ်းကျင်သူများက ပါဝင်ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။

ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ရဲ့ အင်ဒိုနီးရှားခရီးစဉ်မှာ အင်ဒိုနီးရှားရုပ်မြင်သံကြားနှင့် အသံလွှင့်ဌာန(TVRI)နှင့် သီးသန့်တွေ့ဆုံမေးမြန်းရာမှာ မြန်မာနိုင်ငံရှိမီဒီယာများ၏အခြေအနေ၊ သတင်းတု/သတင်းမှားများ၏အန္တရာယ်နှင့် နိုင်ငံတကာမီဒီယာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အခြေအနေများကို ရှင်းလင်းဖြေကြားခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။

လက်ရှိမြန်မာပြည်မှာ ပြည်သူတွေ သတင်းအဆိပ်သင့်နေတဲ့ အခြေအနေဟာ လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာတွေက ဖြန့်ဝေနေတဲ့ သတင်းတု/သတင်းမှာတွေကြောင့်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအနေခြအနေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဝန်ကြီးအဆင့် စကားဝိုင်းဆွေးနွေးပွဲမှာ အဆိုပြုဆွေးနွေးခဲ့မှုရလဒ်ဖြစ်သော လူမှုကွန်ရက်မီဒီယာများတွင် သတင်းတု၊ သတင်းမှားများ တိုက်ဖျက်ရေးအတွက် ဒေသတွင်းအဆင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက် (Bali Declaration 2023) ထုတ်ပြန်နိုင်ရေး ဝန်ကြီးများအဆင့်အစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်ပြီး ဒေသတွင်းနိုင်ငံအစိုးရများနှင့် ရုပ်သံလွှင့်အဖွဲ့အစည်းများအကြား လက်တွေ့ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မည့် အကြံပြုချက်များ၊ လူမှုကွန်ရက်မီဒီယာကို တာဝန်သိစွာအသုံးပြုလာနိုင်စေရေး ဆောင်ရွက်နိုင်မည့်အချက်များနှင့် လူမှုကွန်ရက်မီဒီယာ တည်ထောင်သူများဘက်မှ တာဝန်ယူမှု/ တာဝန်ခံမှုရှိစေရေး၊ ဒေသတွင်းအဆင့် ထိထိရောက်ရောက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက် နိုင်မည့်အခြေအနေများကို တက်ရောက်လာသည့်နိုင်ငံများမှ ပြန်ကြားရေးကဏ္ဍဆိုင်ရာဝန်ကြီးများ၊ ရုပ်သံလွှင့်အဖွဲ့အစည်း အကြီးအကဲများ၊ အာဆီယံအတွင်းရေးမှူးချုပ်ရုံးနှင့် AIBD အတွင်းရေးမှူးချုပ်ရုံးမှ တာဝန်ရှိပုဂ္ဂိုလ်များနှင့်အတူ ရင်းနှီးပွင့်လင်းစွာ ဆွေးနွေးနိုင်ခဲ့ခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

အထူးအားဖြင့် လူမှုကွန်ရက်မီဒီယာ တည်ထောင်သူများဘက်မှ တာဝန်ယူမှု/ တာဝန်ခံမှုရှိစေရေးကိစ္စဟာ မြန်မာပြည်အတွက် အဓိက စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်လို့တောင် ပြောနိုင်ပါတယ်။ ဒေသတွင်းအဆင့် ထိထိရောက်ရောက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မယ်ဆိုရင် မြန်မာပြည်သူ သတင်းအဆိပ်သင့်မှု အန္တရာယ်ကို အပြည့်အဝ ကာကွယ်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ (၁၈) ကြိမ်မြောက် အာရှမီဒီယာထိပ်သီးညီလာခံပိတ်ပွဲ အခမ်းအနားမှာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အာရှ မီဒီယာထိပ်သီးညီလာခံ၏ သက်ဆိုင်ရာကဏ္ဍအလိုက် ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ်ချက်များအား တာဝန်ရှိသူများက ဖတ်ကြားတင်ပြကြပြီး လူမှုကွန်ရက်မီဒီယာများတွင် သတင်းတု၊ သတင်းမှားတိုက်ဖျက်ရေးဒေသတွင်းအဆင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက် (Bali Dec-laration 2023) ကို ညီလာခံတက်ရောက်သော ပြန်ကြားရေးကဏ္ဍဆိုင်ရာအကြီးအကဲများ၏ စုပေါင်းသဘောတူထုတ်ပြန်ချက်အဖြစ် ကန့်ကွက်သူမရှိ အတည်ပြုကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာနိုင်ခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။

ကန့်ကွက်သူမရှိ အတည်ပြုထုတ်ပြန်နိုင်ခဲ့သည့် လူမှုကွန်ရက်မီဒီယာများတွင် သတင်းတု၊ သတင်းမှား တိုက်ဖျက်ရေးဒေသတွင်းအဆင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက်(Bali Declaration 2023)တွင် လူမှုကွန်ရက်မီဒီယာအသုံးပြု၍ သတင်းတု၊ သတင်းမှားနှင့်ပုံဖျက်ထားသည့်လုပ်ကြံသတင်းများ၏ အန္တရာယ်နှင့်စိန်ခေါ်မှုများအား အာရှ-ပစိဖိတ်ရုပ်သံလွှင့်အဖွဲ့အစည်း (AIBD)နှင့်အတူ လက်တွဲ၍ ဒေသတွင်းအဆင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်များဖြစ်သည့် လူမှုကွန်ရက်မီဒီယာများကို တာဝန်သိစိတ်ဖြင့် အသုံးပြုလာနိုင်စေရေးအလေးအနက်ထား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်၊ လူမှုကွန်ရက် မီဒီယာတည်ထောင်သူများနှင့် အကျိုးသက်ဆိုင်သူ Stakeholders များဘက်က သတင်းတု၊ သတင်းမှား၊ ပုံဖျက်သတင်းများနှင့်စပ်လျဉ်း၍ တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုရှိစေရေး ဒေသတွင်းအဆင့်တွန်းအားပေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်နှင့် လူမှုကွန်ရက်မီဒီယာတည်ထောင်သူများနှင့် အကျိုးသက်ဆိုင်သူ Stake-holders များအနေဖြင့် သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်နှင့် စာနယ်ဇင်းလွတ်လပ်ခွင့်ကို ချိုးဖောက်ဟန့်တားရာရောက်သည့် သတင်းတစ်ဖက်သတ်ဖော်ပြမှုကို သက်ဆိုင်ရာဥပဒေများနှင့်အညီ ထိန်းကျောင်းနိုင်ရေးအပြန်အလှန် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားရန် စသည့်အချက်များ အဓိကပါဝင်ကြောင်း သိရပါတယ်။

(၁၈) ကြိမ်မြောက် အာရှမီဒီယာထိပ်သီးညီလာခံအပြီးမှာ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးဆောင်တဲ့အဖွဲ့ဟာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဘာလီကျွန်း၊ ဘန်လီခရိုင်၊ ကူဘူမြို့နယ်အတွင်းမှာ ရှိတဲ့ ပန်လီပူရမ်ကျေးရွာ၊ ကင်တန်မနီကျေးရွာတွေကို သွားရောက်လေ့လာခဲ့တာကိုလည်း တွေ့ရပါတယ်။ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးမောင်မောင်အုန်း ရဲ့ ဘာလီကျွန်းခရီးစဉ် မှတ်တမ်းမှ ဆွေးနွေးဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းကို ကြည့်မယ်ဆိုရင်လည်း မိမိတာဝန်ယူဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့ ကာလမှာ ပြည်သူ့အကျိုးပြုလုပ်ငန်းတွေကို လက်တွေ့ကျကျ လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့တဲ့ အခြေအနေတွေကို ချပြပြောဆိုနိုင်တယ်။ ပြည်သူတွေ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ သတင်းအဆိပ်သင့်မှုအန္တရာယ်ကို အလေးထားကာကွယ်နိုင်ဖို့ ဒေသတွင်းအဆင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းနိုင်ခဲ့တာကို တွေ့မြင်ခဲ့ရပါတယ်။

နောင်တော်လေး (ဘိုကလေး)

#MyanmarNationalPost